ISO/TC279 çalışma grubunda sizlere bu bölümde anlatacağım konuları kapsayan bir standart yazım grubu oluşturduk. Bunun sebebi; ISO-50501 içerisinde; ‘Gerekli araçları ve yöntemleri belirlemeli, sağlamalı ve sürdürmelidir.’ Demekteyiz. Bunun için; farklı inovasyon türlerinin yanı sıra inovasyon faaliyetlerini destekleyen uygun araç ve yöntemlerin bir karışımını seçmek ve sağlamak; mevcut araçlar ve yöntemler konusunda farkındalık yaratmak, erişim sağlamak ve eğitim sağlamak; araç ve yöntemlerin kullanımı, paylaşımı, yeniden kullanımı ve işbirliğini sağlamak ile liderleri görevli kıldık.
Araçlar ve yöntemler açıklayıcı, kışkırtıcı, katılımcı, zorlayıcı, analitik ve iletişimsel olmak üzere farklı türlerde olabilir. Teknik ve metodlar; kılavuzlar, rehberler, talimatlar, oyunlar, şablonlar, sunular, videolar, yazılımlar ve donanım da dahil olmak üzere pek çok form ve formatta olabilirler.
Şimdi öncelikle kullanabileceğiniz teknik ve metodları sıralayayım ve her biri için nasıl kullanabileceğinize yönelik detaylı açıklamaları da verelim. Bu teknik ve metodları; işlevine göre 3 grupta gruplayarak sizlerle paylaşmak istiyorum. Sonrasında ise ilgilendiğiniz teknik ve metodun detaylı açıklamasını okuyabilirsiniz.
- Analiz ve değerlendirme amacıyla kullanabileceğiniz teknik ve metodlar
- SWOT Analizi – İç çevrenizin değerlendirilmesidir.
- Yaşam Ağacı Analizi – Temel iş alanınızı ve bu alandaki temel varlıklarınızı analiz eder.
- Müşteri ihtiyaçları analizi– Değer zinciri içeriside müşterinin ihtiyaçlarını analiz eder. Derinlemesine görüşme, focus grup çalışmaları, etnofrafik çalışmalar, anketler, müşteri memnuniyeti ve şikayeti çalışmaları, gizli müşteri çalışmaları, yaşayan laboratuvarlar bu grupta özetlenmiştir.
- Rakip analizi – Rakiplerin yeniliklerini analiz eder. Rekabet etmek için boşlukları belirler.
- Kıyaslama : Örnek alınacak “referans noktası”nın belirlemesi anlamına gelen benchmarking, bir kuruluşun rekabet gücünü yükseltmek için, başarılı performansa sahip başka kuruluşların, iş yapma tekniklerini incelemesi, kendi teknikleri ile kıyaslaması ve bu kıyaslamadan elde ettiği bilgileri kendi işletmesinde uygulamasıdır.
- Görev Haritası: Bu teknik, müşterinizin sizin sunduğunuz değere erişim süreçlerinin adımlarıdır. Bu süreci analiz ederek, inovasyon fırsatlarını yakalayabilirsiniz.
- Trend analizi – iş potansiyeline uygun sosyal, kültürel, teknolojik, ekonomik trendleri ve işinize etkilerini analiz eder.
- Teknoloji analizi – Teknolojik alanlardaki yenilikçi faaliyetler için analiz yapmak için, ikincil kaynakların (Uluslararası kuruluşlar, SYK lar v.b) analizlerini kullanabileceğiniz gibi; patent haritalama ve bilgi haritalama adını verdiğimiz analizleri de bu başlıkta yapabilirsiniz.
- Patent haritalama – Hedef pazarınızdaki alınmış patentlerin haritasıdır.
- Bilgi haritalama – Bilimsel Makale Analizi – İlgilendiğiniz teknolojik alanlarda son durum ve bilimsel makalelerin haritalamasıdır.
- Empati haritası – Müşteri ile empati kurarak, ihtiyaçlarınızı analiz eder.
- PESTEL+M – Dış çevrenizi analiz eder. Her bir harf; ingilizcede bir kelimeye karşılık gelmektedir. Bunlar; P: Political, E: Economical, S: Social, T: Technological, E: Environmental, L: Legal ve M:Market kelimeleridir.
- İnovasyon yaşam çevrimi analizi – İnovasyon çıktılarınızı (ürün-hizmet-iş modeli v.b) değerlendirirerek, yaşam eğrisinin hangi aşamasında olduğunuzu belirlemeye yarayan analizdir.
- Problem Çözme Analizleri : Bu analizler iş dünyamıza mükemmeliyet programları, toplam kalite uygulamaları 6SİGMA v.b programlar aracılığı ile girmiş ve çok kullanılan tekniklerdir. Ben en çok kullanılan; Sebep-sonuç diyagramları, 7 NİÇİN ve PARETO Analizi tekniklerinden bahsedeceğim. Bu tekniklere ilaveten, histogramlar, diyagramlar, örnekleme yöntemleri v.b çok sayıda problemin sebebini teşhis etmek için kullanacağınız teknik ve metod sayabiliriz.
- Yenilikçi fikirler üretmek ve değerlendirmek amacıyla kullanabileceğiniz teknik ve metodlar
Yenilikçi fikirler üretmek için çok sayıda yöntem mevcuttur. Ben en bilinen yöntemleri sıralamadan önce; yenilikçi fikirlere ihtiyaç duyan liderler ve yöneticiler için tavsiyelerimi sıralayacağım. İnsanlar mutlu olduklarında, keyif aldıklarında iyi fikirler üretirler. Bir insanı keyifli yapan en temel şey ise sevdiği birşeyi yemektir. Onları güzel şeylerle besleyin ki sizin için güzel fikirler üretsinler. Bu sebeple ISO-50501 İnovasyon Yönetim Sistemi Standartı içerisinde inovasyon kültürü konusuna özel önem verdik. ‘Lider olarak, bizzat siz; bir yenilikçi olduğunuzda; işlerin iyi gittiğinde herkesin başarıyı sahiplendiğini, ters gittiğinde ise sizi suçlamak için sıraya girdiklerini görürsünüz. Bunun doğal olduğunu ve hata yapmadan başarıya ulaşamayacağınızı öncelikle sizin kabullenmenizi sağlar. Hatalar bizi başarıya götüren basamaklardır.’ [1] Övgü sizin işiniz. Siz başarılarını ne kadar çok övdükçe onlar sizin ne kadar alçakgönüllü olduğunuzu düşünür. Önemli olan sonuçtur. Başarılmıştır. Yenilik yine kazanmıştır. ‘Coşku tüm diğer duygulardan daha bulaşıcıdır, sizin ışığınız başkalarını da aydınlatır, ateşiniz onlarınkini de canlandırır. Zorluklar, itirazlar, engeller, geçmiş başarısızlıklar, kurallar, yenilgi endişesi, olumsuzluklar coşku bunların hepsini silip süpürür.’[2]
İnsanlar inandıkları kişiliğe uygun davranışlar sergilerler. Eğer başarısız olduklarına inanıyorlar ise muhtemelen başarısız olurlar. Eğer kendilerinin yaratıcı bir insan olduğuna inanıyorlarsa emin olunki yaratıcı olacaklardır. Davranışlarımız zihinsel kabullerimize bağlıdır. Zihninizi değiştirirseniz hayatınız da değişir. Çok sayıdaki yaşam koçu, profesyonel koç, yönetici koçu v.b gibi konuştuğumun farkındayım. Siz iyisimi bu kişisel gelişim kitaplarından alın veya koçlardan faydalanın. Ben söylemek istediğimi söyleyeyim. Yaratıcılık, yenilikçilik doğuştan kazanılan bir yetenek değildir. Fikir üretebileceğine olan inancına bağlıdır. Sizin yapmanız gereken sadece inancını değiştirmektir. Bunun için sadece onlara; dostça, açık, destekleyici, rahatlatıcı, birleştirici davranmanızı öneriyorum.
Bütün bu tavsiyelerden sonra, çok kullanılan ve benim kitabıma aldığım teknik ve metodları sıralayayım.
- Beyin fırtınası – Analizlerinizde yenilikçi-yaratıcı fikirlerin ortaya çıkartılmasıdır. Çok sayıda alt yöntem ile bu klasik yöntemi kullanabilirsiniz.
- Design Thinking- Tasarım Düşüncesi : Bu yöntem; sorunu çözmek için önce anlamanız gerektiğini söyler. Empati üzerine kurulmuş bir fikir üretimi sürecinden sonra, prototipini yaparak kullanıcı tespkilerini alıp, düzeltmenizi sağlar.
- Double Diomand – Çift Elmas : Tasarım düşüncesi modelinin binlerce versiyounundan biridir. Yakınsak ve ıraksak düşünmeyi baz alarak ilerler.
- İnovasyon Fikir Çizelgesi – Bu analiz, değer yaratacak inovasyon fikirlerinin üretilmesine, değerlendirilmesine, geçerliliğinin sınanmasında kullanabileceğiniz bütünsel bir çizelgedir.
- TRİZ : 3 Milyon patentin incelemesi ile oluşturulmuş bir tekniktir. Özellikle teknik problemlerin çözümünde harika fikirler üretmenize olanak sağlar.
- Dokuz Pencere : Bu teknik, psikolojik ataleti kırma tekniklerinden birisidir.
- SCAMPER : Özellikle okul öncesi veya ilkokul da çocukların yaratıcı fikirlerini üretmek için kullanılan kolay ve eğlenceli bir metottur.
- De BONO Altı şapka Tekniği: [3]Artık klasikleşmiş güzel bir tekniktir. Edward De Bonu tarafından 1985 de geliştirilmiştir.
- Fikir eleği: İnovatif fikirlerinizi hızlıca değerlendirebileceğiniz benim geliştirdiğim bir metottur.
- Fikir Terazisi: Fikir eleğinden geçmiş fikirlerinizin uzman gruplar tarafından fizibilitesi hazırlanmadna önce bütün yaklaşımlar ile birlikte değerlendirmeniz için geliştirdiğim bir metottur.
- Risk Matrisi : Şirketin gitmek istediği pazara ve ürün/teknolojiler ne kadar tanıdığına göre İnovasyon risk matrisi kullanılmalıdır. Bu risk matrisini kullanırken GERÇEK Mİ ve KAZANABİLİR MİYİZ? Sorusunu sormalı ve ilgili bölümde tanımladığım değerlendirmeleri yapmalısınız.
- Diyagramlar ve matrisler : Bu alanda çok sayıda metod ve teknik vardır. İlgili bölümde detaylı olarak Ağaç diyagramı, Mind map-Zihin haritası, Matris, İlişki diyagramı-Affinity diyagram v.b metodları hakkında bilgiler veriyorum.
- Faaliyetlerinize karar vermek, planlamak, yönetmek, kontrol etmek amacıyla kullanabileceğiniz teknik ve metodlar
- Risk analiz ve değerlendirme: Bütün yönetim sistemleri standartları (kalite, çevre, iş sağlığı ve güvenliğ, bilgi güvenliği, enerji v.b) 2015 versiyonu ile birlikte; risk analiz ve değerlendirme üzerine oturmuştur. Yaşayan bir sistem olarak, kurduğunuz yönetim sistemi alanında fırsat ve risklerinizi analiz etmeli ve değerlendirmelisiniz. Bu konuda hazırlanmış özel bir standart dahi vardır. ISO-31000 Risk Yönetim Sistemi[4] standartını edininiz.
- Proje Zaman Planı – Gantt Şeması ve CPM/PERT : Çok eskilerden bu yana bildiğiniz ve kullandığınız basit bir yöntemdir.
- Agile-Çevik Proje Yönetimi : Proje yönetim sürecini hızlandırmak için geliştirilmiş güzel bir araçtır.
- SCRUM : Gelişen teknolojik girişimcilik akımı ile birlikte, geliştirilmiş bir proje yönetim aracıdır.
- Strateji Tuvali : Strateji hazırlarken kullanacağınız bir yöntemdir.
- Balanced Score Card – Kurumsal Karne : Strateji yönetiminin çok bilinen metoduru.
- CANVAS: Kanvas Is Modeli Alex Osterwalder[5] tarafindan gelistirilmis ve Eric Ries‘in onderlik ettigi “Yalin Girisimcilik” [6]akiminda kendine cok onemli yer edinmis, bir Is Plani hazirlama aracidir.
- Müşteri yolculuğu: Bir müşteri yolculuğunun haritası çok basit bir yöntemdir. Müşterinizin (ürünlerinizin) bir ürün, çevrimiçi deneyim, perakende deneyimi veya bir hizmet veya herhangi bir kombinasyon olsun, şirketinizle etkileşimde bulunduğu adımları gösteren bir şemadır. Bu şema ile müşteri deneyiminizi planlar ve yönetirsiniz.
Sizlerin de ürettiği, bildiği, keyifle kullandığı başka metod ve teknik var ise paylaşmanızı bekliyorum.
Müjgan ÇETİN Ağustos 2018
[1] Trevor Bentley, Yaratıcılık, Hayat Yayınları-İstanbul, 1999
[2] Jack Foster, Yaratıcılık Fabrikası, Optimist Yayınları-İstanbul, 2005
[3] De Bono, Altı Şapkalı Düşünme Tekniği, Remzi Kitapevi, 1985
[4] ISO-31000 Risk Yönetim Sistemi Standartı, 2009 edition
[5] Alex osterwalder kişisel web sitesi : http://alexosterwalder.com/
[6] Yalın Girişim Kitabının orjinal web sitesi : http://theleanstartup.com/#author
