İnovasyon Standartlaştırılır mı?

Bu konuda çok soru alıyorum. Bunun sebebi; inovasyon terimini yanlış tanımlamaktan ve algılamaktan geçiyor. Bu kafa karışıklığını, 1990 yıllarda KALİTE teriminin tanımı ile başlayan toplam kalite çalışmalarına benzetiyorum. Kalite’yi her birimiz yaşadığımız biçimde tanımlar ve anlamladırır iken, ISO-9001 Kalite Yönetim Sistemi standartlarının yayınlaması ile ‘Kalite; MÜŞTERİ İstek ve bekletilerinin karşılanmasıdır.’ diyerek tanımlarımızı düzelttik. Sonrasında da kalitenin sadece ürüne yönelik bir özellik olmadığını ve kurulacak yönetim sistemi ile sunduğumuz ürün-hizmetin tamamının kaliteli olarak üretilebileceğini, sunulabileceğini öğrendik. Üstelik; bu yönetim süreçlerinin sürekli iyileştirilerek; değişen müşteri ihtiyaçlarının ve isteklerinin sürekli karşılanabileceğini ve böylece sürdürülebilir bir kuruluşa sahip olabileceğimizi anladık.

Bu sebeple; öncelikle inovasyon tanımını vererek başlamak istiyorum. Üstelik bunu şahsi düşüncem veya algım olarak da yapmayacağım. 2014 yılından bu yana Türkiye Delegesi olarak katıldığım ISO/TC 279 innovation management system standartları serisi çalışmalarımız sonucu yazdığımız ve yayınladığımız standartları referans vererek yapacağım.  Ancak; öncelikle inovasyon ne değildir? sorusunu cevaplamak istiyorum. İNOVASYON;

• Herkesi şaşırtan, hayran bırakan sadece bir teknolojik bir ürün değildir.
• Ar-ge veya ür-ge çalışmaları değildir.
• Sadece tek seferlik, rastlantısal veya ar-ge /ür-ge sonucu ortaya çıkan ürün değildir.
• Sadece teknolojik uygulama değildir.
• Sadece yaratıcılık faaliyeti üretilmiş harika fikirler ve uygulamalar.
• Patenti alınmış buluş (invent) sonucu elde edilmiş bir ürün değildir.
• Kaizen, PDCA-PUKÖ vb sürekli iyileştirme çalışması değildir.
• Toplam kalite – iş mükemmeliyeti – 6 Sigma v.b iş felsefesi değildir.

Şimdi de; Uluslararası standartlar örgütünün (ISO) çalışmalarından bahsederek, sizlere İNOVASYON yönetim sistemi standartları hakkında bilgi vermek istiyorum. ISO; 1947 tarihinde 25 ülkenin bir araya gelmesi ile kurulmuş, şu anda 164 üye ülkenin (https://www.iso.org/about-us.html) Standartlar Kuruluşlarından oluşan uluslararası bir kuruluştur. Ülkemizin standartlar örgütü olan TSE,  kuruluş yılının ertesi yılı (1955 yılında)  bu uluslararası örgütte katılım payı ödeyerek katılmıştır. Ülkemiz olarak ISO ya katılım sebebimiz, uluslararası ticarette ürün ve hizmetlerimizin pazarda daha çok yer bulmasıdır. Bu sebeple; çok sayıda standart dünya ile aynı anda yayınlanarak, ülkemiz iş dünyası kendilerine dünyada ihracat pazarı yaratmışlardır. Önceleri ISO ve TSE nin çalışmaları ürün-hizmet standartları üzerinde yoğunlaşmıştır. 1987 yılından itibaren ise yönetim sistemleri standartları ile standartların kapsamı genişlemiştir. TSE’nin ülkemizde bu standartları yayınladığı tarihleri baz alarak, bu yönetim sistemi standartlarından örneklerini aşağıda veriyorum. TSE den bu standartları https://intweb.tse.org.tr/Standard/Standard/StandardAra.aspx sayfasından satın alabilirsiniz.

• 1994: ISO-9000 Kalite yönetim sistemi,
• 1996: ISO-14001 çevre yönetim sistemi,
• 2005: ISO-27001 bilgi güvenliği yönetim sistemi,
• 2005: ISO-22000 gıda güvenliği yönetim sistemi,
• 2007: ISO-10001 müşteri memnuniyeti ve şikayeti yönetim sistemi,
• 2012: ISO-21500 Proje yönetim sistemi
• 2015: ISO-50001 enerji yönetimi sistemi
• 2015: ISO-45001 iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi
• 2011: ISO-20000 bilgi teknolojileri hizmet yönetim sistemi

Şimdi de 2014 yılından bu yana Türkiye Delegesi olarak katıldığım ISO/TC 279 innovation management  standartları  çalışma gruplarının yaptığı çalışmaları özetlemek istiyorum. Yılda en az 2 defa, ortalama 3 defa olacak şekilde, delegelerin bizzat çalışma toplantılarına bir hafta süreyle tam zamanlı  olarak katılımıyla  gerçekleşmektedir. 2015 yılında bu toplantılar Oslo- Norveç de  15 ülkeden 40 delege ile başlamıştır. Mayıs 2019 da  ise Stokholm-İsveç de gerçekleşen, son toplantıda ise,  katılımcı delege sayısı 30 ülkeden 144 ‘e çıkmıştır. 2014 den bu yana toplam 15 toplantı yapılmış, 6000 uzman saati harcanmış ve 164 ülkeden gelen toplam 550 sayfa öneri değerlendirilerek, standartlara aktarılmıştır.  Ülkemizden sadece benim katılarak, deneyim ve bilgimi aktardığım bu çalışma toplantılarına, son 2 yıldır bir çok ülke büyük ekipler ile katılım göstererek, verdikleri önemi göstermişlerdir. (10 delege üstünde katılım gösteren ülke örnekleri : İsveç 22 delege, USA 18 Delege, Çin 12 Delege, Fransa 10 delege v.b)  Ayrıca, uluslararası fikri haklar örgütü WIPO,  ve inovasyon profesyonellerinin uluslararası sivil toplum örgütleri de (ISPIM https://www.ispim-innovation.com/about) çok sayıda delege ile İNOVASYON standartlarına katkı sağlamıştır. 

ISO/TC-279 İnovasyon yönetimi standartlar serisi çalışma grupları olarak,  (https://www.iso.org/committee/4587737.html) çalışmalarımıza, öncelikle ülkelerin inovasyon alanında yayınlamış olduğu ülkesel standartları okuyarak, inceleyerek çalışmaya başlamış bulunuyoruz. Bu standartları aşağıda veriyorum. İlgilenenler, ilgili numaraları ile satın alarak okuyabilirler.

Brazil

ABNT NBR 16500 – Activities to management of research, development and innovation (R&D&I) — Terminology;

ABNT NBR 16501 – Guidance for management systems of research, development and innovation (R&D&I);

ABNT NBR 16502 – Management of research, development and innovation (R&D& I) — Guidelines to elaboration of R&D&I projects.

Colombia

NTC 5800 – RDI – Terminology and definitions of RDI actitivities

NTC 5801 – Research, development an innovation management RDI – RDI management systems requirements.

NTC 5802 – RDI management requirements for RDI projects

GTC 186 – Research, development and innovation management rdi. rdi technological watch system.

GTC 187 – Research development and innovation management rdi.competence and evaluation of RDI management.

GTC 247 – Management system auditors.

Germany

DIN 77100:2010 – Patent valuation–General Principles for monetary patent valuation

Portugal

NP 4457 : 2007- Management of Research, Development and Innovation (RDI) RDI management system requirements

Ireland

NWA 1: 2009 – Guide to good practice in innovation and product development processes

United Kingdom

BS 7000-1 : 2008 – Guide to managing innovation – Part 1: Design management systems

Russia

GOST R 54147 : 2010 Strategic and innovation management. Terms and definitions

Spain

UNE 166001:2006 : R&D&i management – Requirements related to the planning, organisation, execution and control of R&D projects

UNE 166002: 2014 – R&D&i management R&D&i management system

UNE 166006: 2011 – R&D&i management Technology Watch System

UNE 166008:2012 R&D&i management: Technology transfer

France

FD X50-052: 2011 – innovation management – strategic intelligence management

FD X50-146: 2011– innovation management – intellectual property management

FD X50-271 – guide in the implementation of the innovation management

FD X50-272 – guide to implement open innovation

FD X50-273 – guide to integrate sustainable development in innovation process

European level:

CEN TS 16555-1 innovation management

prCEN TS 16555-2 Strategic intelligence management

prCEN TS 16555-3 Innovation thinking

prCEN TS 16555-4 Intellectual property management

prCEN TS 16555-5 Collaboration management

prCEN TS 16555-6 Creativity Management

CWA 15889: Innovation Management Assessment

Sonrasında ise, gruplar halinde ISO prosedürlerine uygun şekilde çalışarak, standartları yayına hazır hale getirmiş bulunuyoruz.  ISO nun web sitesi bağlantılarını aşağıda veriyorum. Satın alıp, bu makaleme konu olan terimler ve tanımları okuyabilir, inovasyon çalışmalarınıza yön verebilirsiniz.

• ISO/DIS-56000:2019 Innovation management — Fundamentals and vocabulary standartı   https://www.iso.org/standard/69315.html

• ISO 56003:2019 stratejik işbirliği yönetimi https://www.iso.org/standard/68929.html

• ISO/TR-56004:2019 Innovation management assesment – guidance https://www.iso.org/standard/69921.html

• ISO/FDIS 56002: 2019 Innovation management — Innovation management system — Guidance ise, önce kılavuz olarak yayınlanacak şekilde, 164 üye ülkenin kuruluşlarına oylamaya gönderilme aşamasına gelmiştir.  https://www.iso.org/standard/68221.html

Bu kadar çalışmayı yapmamızın; kamu, özel ve STK kuruluşlarına faydası ne olacak? İnovasyon yönetimi alanında standartlar için, neden bu kadar çalıştık? Bu faydaları; kültürel, organizasyonel ve pazara yönelik olarak aşağıda özetledim. Böylece yazımın başlığında sorduğum soruyu cevaplandırmış olmak istiyorum.

Kültürel Faydalar

• İnovasyon yönetimi alanında ortak bir lisan oluşturur.
• Farkındalık yaratır.
• Her ölçekte İşbirliklerini geliştirir.
• İnovasyon süreçlerinin altyapısını oluşturur.

Organizasyonel faydalar

• Karar almayı kolaylaştırır.
• İnovasyon performansını geliştirir.
• İzleme ve değerlendirmeyi geliştirir.
• İşbirlikleri nedeni ile riskler ve inovasyon maliyetlerini azalır.
• Verimliliği ve karlılığı arttırır.

Pazara yönelik faydalar

• Yeni pazarlara açılmaya olanak sağlar.
• Pazara sürme süresini kısaltır.
• Tanınma fırsatı yaratır.
• Yeni pazarlara girilmesini ve mevcut pazarın büyümesi sağlar.
• Rekabet aracıdır.

Bütün bu uzun girişten sonra; İNOVASYON tanımını yapmak istiyorum. ‘İNOVASYON; değerin gerçekleştiği veya yeniden dağıtıldığı  ekonomik ve sosyal değer üreten yeni veya değiştirilmiş  sonuçtur.  Bu yenilik, ürün, hizmet, süreç, model, yöntem vb olabilir. ‘  Fikir üretmesinden başlayan ve pazara sürülerek pazarda tutunmasına kadar ki geçen süreç içerisinde, ar-ge, üretim, pazarlama, satış v.b  fonksiyonları kapsayan bütünsel bir süreçtir.

Bütün bu tanımlardan sonra; benim tanımla sözlerimi bitirmek istiyorum. ‘INOVASYON yaşamımızdaki problemleri çözerek hayata pozitif dönüşüm sağladığımız, bilginin veya teknolojinin yardımı ile ürettiğimiz yeniliğin ekonomik ve toplumsal faydaya dönüştürülmesidir. İnovasyon işe yarar yeniliktir.’

inovasyon yönetimi bir maratondur.Uzun solukluluk ve dayanılıklılık gerektirir. Bu sebeple; işe yarar sonuçları sürdürülebilir şekilde üretmeniz ve sürekli geliştirerek kuruluşunuza ve hayata değer katmanız için inovasyon yönetimine ilişkin standartlaştırma çalışmaları yaptık. İnovasyon çalışmalarınızda başarılar dilerim.

Müjgan ÇETİN, Mayıs 2019, İstanbul

Not: İNOVASYON ile DEĞER Katanlar isimli kitabımdan alıntı yaparak üretilmiş özgün bir çalışmadır. Referans vererek alıntı yapmanızı rica ederim.